Hoewel de term beleidsmodellering een sterk academische klank heeft is niets minder waar. In de praktijk is een beleidsmodel veelal een kwestie van het samenbrengen van de juiste kennis en ervaring en het inzichtelijk maken van de effecten van keuzes. Op basis van wetenschappelijke kennis en praktijkervaring heeft Harry Booltink project Advies& Management een vier stappen aanpak ontwikkeld waarin snel een beleidsmodel kan worden ontwikkeld. Dit vier stappen model is gebaseerd op het zogenaamde Mixed Scanning model waarin enerzijds een aantal beleidsalternatieven worden afgewogen en anderzijds een stap-voor-stap ontwerpmethode wordt gehanteerd. De keuze voor beleidsalternatieven geven de richting aan en plaatsen een stip aan de horizon, terwijl het stap-voor-stap ontwerp de mogelijkheid geeft tot tussentijdse bijsturing.
De vier stappen of fasen zijn:
Initiatiefase (1), waarin het voorgenomen (of reeds bestaande) beleid wordt geanalyseerd. De nadruk ligt daarbij op zaken als:
- de reikwijdte van het betreffende beleid, lokaal, regionaal of (inter)nationaal,
- de rationaliteit van het beleid (is het gekozen of voorgenomen beleid in staat de beoogde doelen te realiseren en is dat duidelijk te maken);
- het politiek en maatschappelijk draagvlak van het beleid.
Een hoge rationaliteit en een groot draagvlak zijn twee belangrijke randvoorwaarden voor het laten slagen van beleid. Nevenstaande matrix, waarin gedeelde waarden en normen worden uitgezet tegen de kennis en middelen(rationaliteit) om het beleid uit te voeren, geeft hiertoe een eerste indruk en is tevens bepalend voor de richting waarin het beleid zich dient te ontwikkelen.
In de Analysefase (2) wordt het beleid geanalyseerd en worden doelen en instrumenten concreet gemaakt. Stappen in deze fase zijn:
- Uitvoeren van een problemen- en doelenanalyse. Resultaat hiervan is een zogenaamd causaal-veldmodel waarin problemen en doelen in onderlinge samenhang worden geplaatst.
- Het opstellen van een beleidsinstrumenten model waarmee de beoogde doelen kunnen worden gerealiseerd.
- Het uitvoeren van een externe factoren analyse, waarin gekeken wordt welke effecten buiten het in te richten beleidsmodel, nog meer invloed hebben op de beoogde doelstellingen.
In de Ontwerpfase (3) wordt gekeken welke van alle mogelijke beleidsinstrumenten uiteindelijk het meest effectief ingezet kan worden. Een belangrijke rol in deze fase spelen aspecten als: effectiviteit, kosten/baten van het instrument, maatschappelijk draagvlak, rationaliteit en tijdigheid (wanneer worden de doelstellingen gerealiseerd).
De Inrichtingsfase (4) tenslotte richt zich op definiëren van de juiste indicatoren om de voortgang en ontwikkeling periodiek te kunnen meten. Het resultaat van de inrichtingsfase is een programma van eisen voor de in te richten beleidsmonitor in relatie tot het gekozen beleidsinstrumentarium.
